Türkiye'de (Isparta'nın tüm dokumaları ve Sivas ve Hereke bölgelerinin bazı dokumaları hariç), Kafkasya'da, Batı ve Kuzeybatı İran'da dokunan halılarda Türk düğümü kullanılmıştır.
İran düğümü ise Orta ve Doğu İran'da, Hindistan, Orta Asya ve Çin'de dokunan halılarda yaygın olarak kullanılmaktadır.
Türk düğüm tekniğinde ilme iki çözgü telinin de etrafına dolanarak çözgü tellerinin arasından çıkarılma yöntemiyle bağlanır ve kesilir.
Böylelikle düğüm iki çözgü telini de sarmış olur. İran düğüm tekniğinde ise ilme, sadece bir çözgü telinin etrafından dolanır, ilmenin diğer ucu serbest kalır.
Gördes (Türk) Düğümü
- Kilim dokunduktan sonra, kenar örgüsü yapılır. Kirkit ile kirkitlenir. Ara
çomaklar (Varangelen) yukarı çıkartılır. Çözgü ipleri üzerine elle bastırılır.
Çözgü ipleri yan yana gelir. Halı bıçağı (çakı) ve dokuma ipi ele alınır.
- Dokuma ipinin ucundan sağ elle tutulur. Yan yana iki çözgü ipi ortasından,
önce sağdaki çözgü ipi arkasından dolandırılarak sağ taraftan çıkartılır, soldaki
çözgü ipinin solundan arkasından dolandırılıp, iki çözgü ipinin ortasından
çıkartılır. İki dokuma ipi aşağıya çekilir, Düğüm sıkıştırılır.
- 2 cm hav yüksekliği verilerek, halı bıçağı ile dokuma ipi kesilir.
- Düğüm işlemi bir sırada tamamlandıktan sonra, ara çomaklar aşağıya indirilir.
Çözgü iplerinin arası açılır.
- Argaç ipleri sağdan sola geçirilir. Ara çomaklar yukarı çıkartılır, çözgü ipleri
hizaya sokulur, kirkitlenir.
çözgü ipleri hizaya sokulur, kirkitlenir.
- Kirkit denilen tarakla, argaç (atkı) ipleri üzerine vurulduğunda iki atkı arasında
kalmış olan düğüm sırasını aşağıya iter. İki argaç ipi arasında düğümler sıkışmış
olur. Böylece halının birinci sırası dokunmuş olur.
Sine Düğümü (İran Düğümü )
Sine Düğümü (İran Düğümü )
Sine Düğümünün Yapılış Tekniği:
- Atkı ipliğinin bir ucu yan yana iki çözgü ipliğinin ortasından, sağdaki çözgü
ipinin arkasından dolandırarak öne çıkartılır. İki çözgü ipinin ortasından
sokulur, soldaki çözgü ipinin arkasından dolandırılarak öne çıkartılır. Düğüm
aşağıya çekilir.
- 2cm hav yüksekliği verilerek halı bıçağı ile kesilir.
- Sine düğümünde, ilmek ipliğinin uçları çözgü iplerinin sağına atılırsa sağ
ilmekli düğüm, soluna atılırsa sol ilmekli düğüm denir
- Düğümler atıldıktan sonra birinci sıra tamamlanmış olur. Varan gelen (ara
çomak) aşağıya indirilir. 1.argaç ipi geçirilir, kirkitlenir.
- Varan gelen yukarıya çıkartılır. Çözgü ipleri üzerine basım yapılır.
- Varan gelen aşağıya indirilir. Argaç ipi geçirilir.
- Ara çomaklar yukarı çıkartılır, çözgü ipleri yan yana olunca argaç ipleri
üzerinden kirkitlenir
- Dokumaya bu şekilde desen sonuna kadar devam edilir.
Bu iki farklı düğüm tekniği karşılaştırıldığında:
1- Türk düğümü ile dokunmuş bir halının tüyleri halı eskidikçe aşınmaya ve dökülmeye başlasa bile düğümün lupu kalır, halının atkı ve çözgüsü görünmeye başlamaz. Dolayısıyla halı desen güzelliğini ve rengini uzun yıllar muhafaza eder. Ancak İran düğümü ile dokunmuş bir halının tüyleri aşınmaya ve dökülmeye başladığında asimetrik bağlanma nedeniyle düğümde lup olmadığı için halının çözgü ipleri görünmeye başlar. Bir süre sonra muhtemelen halının kalan düğümü de tutunamayacak, dökülecek ve aşınmış bölgedeki renk ve desen tamamen yok olacaktır.
2- Türk düğümleri bir ucundan çekilse dahi sökülmez, çıkmaz; tam aksine daha da sıkılaşır. Ancak, İran düğümlerinin bir ucundan çekildiği takdirde çözülerek çıkma olasılığı vardır.
3- Türk düğümünün atılması İran düğümünün atılmasından daha zordur ve daha fazla zaman alır. Bu nedenle aynı düğüm sıklığındaki iki halıdan Türk düğümlü olanı daha makbuldür ve tercih edilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder